ορατότητες / απηχήσεις /
με έργα των: Βέρα Γαβριηλίδου-Χατζηδά, Καίτη Στεφανίδου, Ελένη Χαρικλείδου, Παυλίνα Παυλίδου
Επιμέλεια: Δήμητρα Ιγνατίου
Βοηθός επιμέλειας: ΆνναΜαρία Χαραλάμπους, Κυριάκος Θεοχάρους
Οπτική επικοινωνία έκθεσης: Ναταλί Γιαξή
15 Μαρτίου – 20 Απριλίου 2019
Με την έκθεση ορατότητες / απηχήσεις / που παρουσιάζεται στο ΓΚΑΡΑΖ από 16 Μαρτίου μέχρι 20 Απριλίου 2019 ολοκληρώνεται μια θεματική ενότητα αφιερωμένη στους δημιουργούς, στους οποίους γίνεται αναφορά στην ιστοριογραφία της σύγχρονης κυπριακής τέχνης ως Δεύτερη Γενιά Κυπρίων Καλλιτεχνών. Η έκθεση παρουσιάζει έργα τεσσάρων Κυπρίων εικαστικών της γενιάς του Μεσοπολέμου και διοργανώνεται με πρωτοβουλία του Πολιτιστικού Ιδρύματος Λευτέρη Οικονόμου. Έχουν προηγηθεί οι εκθέσεις α π ο χ ρ ω μ α τ ι σ μ ο ί (2017) και επιτελέσεις (2018) που εμπίπτουν στην ίδια θεματική. Επιδίωξη του Ιδρύματος αποτελεί η ανάδειξη, προβολή και επαναπλαισίωση του έργου και των καλλιτεχνικών κατακτήσεων των δημιουργών της περιόδου αυτής, μέσα από τη συσχέτιση της δουλειάς και της δημιουργικής τους πορείας με τη σύγχρονη καλλιτεχνική παραγωγή. Επιδιώκεται επίσης η ενθάρρυνση της εμπλοκής, εξοικείωσης και ενασχόλησης νέων εικαστικών και επαγγελματιών του πολιτιστικού πεδίου με το έργο, αλλά και τη γενικότερη συνεισφορά και τον ρόλο των εκπροσώπων της γενιάς αυτής στην εξέλιξη και διαμόρφωση της σύγχρονης κυπριακής εικαστικής πραγματικότητας.
Η έκθεση ορατότητες / απηχήσεις / συγκεντρώνει και παρουσιάζει έργα των Βέρας Γαβριηλίδου-Χατζηδά, Καίτης Στεφανίδου, Ελένης Χαρικλείδου και Παυλίνας Παυλίδου. Τέσσερις δημιουργοί οι οποίες εμφανίστηκαν στην καλλιτεχνική σκηνή την περίοδο της Ανεξαρτησίας και συμμετείχαν ενεργά στις εικαστικές αναζητήσεις και ζυμώσεις της εποχής τους. Πτυχιούχοι Ανώτατων Σχολών Καλών Τεχνών, διέθεταν τα εργαλεία, τα εφόδια αλλά και τη διεισδυτική εικαστική ματιά, ώστε να χαράξουν τη δική τους πορεία στον χώρο της τέχνης. Έργα τους παρουσιάστηκαν σε ομαδικές και ατομικές εκθέσεις, ενώ κάποιες από αυτές εκπροσώπησαν την Κύπρο σε σημαντικές καλλιτεχνικές διοργανώσεις στο εξωτερικό. Λαμβάνοντας υπόψη τη συνέπειά τους στη δημιουργική διαδικασία, το εύρος και τη ζωτικότητα της δουλειάς τους, αντιλαμβάνεται κανείς τη σημασία και συνεισφορά τους στην εξέλιξη των εικαστικών πραγμάτων στην Κύπρο και την προβολή που οφείλουμε στο έργο τους.
Για την έκθεση ορατότητες / απηχήσεις / έγινε μία επιλογή έργων τα οποία εμπίπτουν στον χρονικό ορίζοντα 1960 -1980 και τα οποία αποτυπώνουν ενδεικτικά την εικαστική ταυτότητα κάθε καλλιτέχνιδας μέσα από τις αισθητικές, εκφραστικές και θεματικές της αναζητήσεις.
Επιδιώκοντας την πολυδιάστατη αξιοποίηση του όγκου της πληροφορίας που προκύπτει από τη σχετική επιμελητική έρευνα, δύο σύγχρονες δημιουργοί προσκαλούνται, στο πλαίσιο της έκθεσης, να προτείνουν εναλλακτικές ανταποκρίσεις στο υλικό αυτό. Η Ναταλί Γιαξή δημιουργεί ένα εικαστικό βιβλίο (artist’s book) το οποίο εισάγει μια υποθετική συνθήκη γνωριμίας και συνομιλίας με τις τέσσερις δημιουργούς και το έργο τους, σχολιάζοντας την απουσία ή ετεροβαρή παρουσία τους στα κυρίαρχα αφηγήματα της ιστοριογραφίας της Κυπριακής τέχνης. Η Αθηνά Κάσιου μελετά και προσεγγίζει το υλικό στο οποίο της δίνεται πρόσβαση, και σε συνεργασία με μία ηθοποιό σχεδιάζει μια θεατρική ανταπόκριση δομημένη γύρω από την αναγκαιότητα να προσεγγίσουμε και να έρθουμε πιο κοντά στις ιστορίες των γυναικών αυτών.
Η έκθεση ορατότητες / απηχήσεις / επιδιώκει να δημιουργήσει τις προϋποθέσεις για μια επαναξιολόγηση και επικαιροποίηση της σημασίας της συμμετοχής και παρουσίας των τεσσάρων γυναικών δημιουργών στο καλλιτεχνικό γίγνεσθαι, προτρέποντάς μας να αφουγκραστούμε και να στρέψουμε το βλέμμα με πολλαπλούς τρόπους προς τη δουλειά και την πρακτική τους.
Βιογραφικά καλλιτεχνών
Η Βέρα Γαβριηλίδου-Χατζηδά (1936-2012) γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Λευκωσία. Παρακολούθησε μαθήματα ζωγραφικής και εσωτερικής διακόσμησης στο Kingston School of Art στο Surrey (1957-1960). Από το 1960, οπότε και επέστρεψε στην Κύπρο, εργάστηκε στη Μέση Εκπαίδευση ενώ παράλληλα υπήρξε ενεργή στην εικαστική σκηνή του τόπου με συμμετοχές σε ομαδικές εκθέσεις σε Κύπρο και εξωτερικό. Παρουσίασε για πρώτη φορά ατομική της έκθεση το 1962, στην Ένωση Νέων Trust στη Λευκωσία και ακολούθησαν άλλες επτά ατομικές εκθέσεις. Συμμετείχε με έργα της σε πολλές ομαδικές εκθέσεις στην Κύπρο και στο εξωτερικό, μεταξύ των οποίων Mπιεννάλε Νέων Καλλιτεχνών της Μεσογείου, Παρίσι (1967), Μπιεννάλε Sao Paulo (1969), Έκθεση Σύγχρονης Κυπριακής Ζωγραφικής-Δημήτρια ’79, Θεσσαλονίκη (1979), Ομαδική Γυναικών Ζωγράφων, Λευκωσία (1985), Αrt Athina 2, Αθήνα (1994) και σε όλες τις παγκύπριες εκθέσεις του Ε.ΚΑ.ΤΕ. Σχεδίασε τα σκηνικά για διάφορες θεατρικές παραστάσεις.
Η Παυλίνα Παυλίδου (1924-1990) γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Λεμεσό. Σπούδασε γλυπτική στο Camberwell School of Art στο Λονδίνο και στη συνέχεια συνέχισε τις σπουδές της στη Ρώμη, όπου εργάστηκε για λίγο καιρό. Την περίοδο 1961-1977 έζησε στο Παρίσι. Το 1967 παρουσίασε την πρώτη και μοναδική ατομική της έκθεση στην Κύπρο, στο Χίλτον της Λευκωσίας. Το 1979 μετακόμισε στο Μόντε Κάρλο του Μονακό όπου έζησε μέχρι τον θάνατό της. Κατά τη διάρκεια της ζωής της τιμήθηκε με τρία βραβεία γλυπτικής [1983: Salon International “Arts-Inter” | AVIGNON 1983 | Πρώτο μεγάλο βραβείο γλυπτικής (Plaquette d’Or “Arts Inter”), 1983: Χρυσό βραβείο γλυπτικής, Cambery, 1983: Βραβείο στο Salon at Aix En Provence “Hors concours”]. Εξέθεσε δουλειά της σε ατομικές και ομαδικές παρουσιάσεις στις Γκαλερί La Medusa, Ρώμη (1960), Γκαλερί Νέες Μορφές, Αθήνα (1960), Γκαλερί 5.4, Art et communication, Παρίσι (1987), Alwin Gallery, Λονδίνο (1970), International Galleries, Σικάγο (1964) και Comité national monégasque des arts plastiques, Ανδόρα (1985).
Η Καίτη Στεφανίδου (1925-2012) γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Λεμεσό. Σπούδασε ζωγραφική στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας (1949 -1955), με καθηγητές τους Ουμβέρτο Αργυρό και Γιάννη Μόραλη και στη συνέχεια παρακολούθησε μαθήματα ζωγραφικής και γραφιστικής στο St. Martin’s School of Art στο Λονδίνο. Το 1960, μετά από κάποια χρόνια παραμονής σε Λονδίνο και Παρίσι, επέστρεψε στην Κύπρο και διορίστηκε στη Μέση Εκπαίδευση όπου και εργάστηκε μέχρι το 1985. Υπήρξε ιδιαίτερα παραγωγική και συμμετείχε ενεργά στα καλλιτεχνικά πράγματα της περιόδου. Συμμετείχε με δουλειά της σε πολλές ομαδικές εκθέσεις και διοργανώσεις στην Κύπρο και το εξωτερικό μεταξύ των οποίων Κύπριοι Καλλιτέχνες, γκαλερι Βαγιάνου, Αθήνα (1961), Μπιεννάλε Αλεξάνδρειας (1963), ’Εκθεση Σύγχρονης Κυπριακής Τέχνης, Λονδίνο, Εδιμβούργο, Ινστιτούτο Κοινοπολιτείας (1970),‘Eκθεση Σύγχρονης Κυπριακής Τέχνης, Αμβούργο (1974),‘Eκθεση Σύγχρονης Κυπριακής Ζωγραφικής-Δημήτρια ’79, Θεσσαλονίκη (1979), ενώ από το 1960 συμμετείχε σε όλες τις παγκύπριες εκθέσεις του Ε.ΚΑ.ΤΕ. Παρουσίασε 9 ατομικές εκθέσεις, με πρώτη αυτή το 1972 στην Γκαλερί Ακρόπολις, Σχολή Τυφλών, Λευκωσία (1972).
Η Ελένη Χαρικλείδου (1926-1978) γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Λεμεσό. Σπούδασε ζωγραφική στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας (1949 -1955), με καθηγητές τους Ουμβέρτο Αργυρό, Γιάννη Μόραλη και Γιάννη Κεφαλληνό. Από το 1957 δίδαξε Τέχνη στα δημόσια εκπαιδευτήρια, κυρίως στο Παγκύπριο Γυμνάσιο Θηλέων Παλλουριώτισσας. Το 1970 με υποτροφία του British Council, συμμετείχε σε πρόγραμμα εκπαίδευσης γύρω από θέματα διδασκαλίας της Τέχνης στο Bretton Hall, Wakefield της Αγγλίας. Συμμετείχε σε διάφορες ομαδικές εκθέσεις στην Κύπρο και το εξωτερικό, αλλά δεν έδειξε ποτέ τη δουλειά της σε ατομική έκθεση. Το 1980 το έργο της παρουσιάστηκε σε μια αναδρομική έκθεση στην γκαλερί Ζυγός με πρωτοβουλία του Τηλέμαχου Κάνθου. Μεγάλο μέρος της δουλειάς τοποθετήθηκε σε μόνιμη έκθεση, επιμελημένη από τον Κάνθο, την οποία μπορεί να επισκεφτεί κανείς σήμερα στο Ίδρυμα Τ.Κάνθος.
